Rezervlerinin neredeyse tamamı Eskişehir’de bulunan ve yarım yüzyıllık
bir geçmişe sahip olan lüle taşı, günümüzde zanaatkârlarının azalması sebebiyle
unutulmaya yüz tutmuş değerlerimizden. Kardeş Kültürler Festivali ile zanaatkârları
bir araya getiren Esenyurt Belediyesi, lüle taşını ve hikâyesini ustasından
dinledi, vatandaşlarla buluşturdu.
Eskişehir’den
Viyana’ya Uzanan Bir Hikâye
Lüle taşının vatanı Eskişehir’den Esenyurt Kardeş Kültürler
Festivali’ne gelen Zanaatkâr Hüseyin Savun, festivalin güzel geçtiğini
belirterek lüle taşının yüzyıllar öncesine dayanan hikâyesini şöyle anlattı: “Lüle
taşının geçmişi 400-500 sene öncesine dayanıyor. Eskiden devamlı olarak taşı
çıkarılmış, Eskişehir’den Viyana’ya gönderilmiş, yani eskiden Viyana’da
işlenmiş, ‘Viyana Taşı’ olarak tanıtmışlar ve ‘Deniz Köpüğü’ anlamına gelen ‘Meerschaum’
olarak adlandırılmış. ‘Kral’ lakaplı Ali Osman Usta ülkemizde çırak
yetiştirmiş. 1960’lı yıllarda bu taşın ve zanaatının Türkiye’de olduğu meydana
çıkmış. 1970’li yıllardan itibaren de bu taşı yurt dışına yasaklamışlar. Viyana
elinde olduğu kadarını işlemiş ve sonra bu taşın Eskişehir’de olduğu tescillenmiş.”
“Geleneğimizi
Göstermeye ve Tanıtmaya Çalışıyoruz”
45 yıldır lüle taşı işlemeciliği yaptığını söyleyen Savun, ülkenin
lüle taşı bakımından zengin olduğunu, fakat işlemecisinin zaman geçtikçe
azaldığını vurgulayarak, “Eskiden taşı çıkaran ve işleyen çoktu ama günümüzde
gençlerimiz bu işi pek yapmıyor. Unutulmaya yüz tutmuş bir zanaat. Ham maddesi
var ama çıkaran ve işleyen yok. Biz elimizden geldiği kadar geleneğimizi devam
ettirmeye, ilerletmeye, herkese göstermeye ve tanıtmaya çalışıyoruz” ifadelerini
kullandı.
“Ruhunuza
İşleyen Bir Zanaat”
Lüle taşı işlemeciliğinin inceliklerinden de bahseden zanaatkâr,
“Ruhunuza işliyor diyebiliriz. Yaparken neyi yapacağınızı biliyorsunuz, başka
bir şey kafanıza girmiyor ve sadece onu düşünüyorsunuz. Sevdiğim bir iş,
sevmeden olmuyor. Lüle taşının nikotin emici, yani zehri alıcı bir özelliği
olduğu için çoğunlukla pipolarda kullanılıyordu. Günümüzde pipoların yanı sıra
turistik eşya, tespih ve takı olarak da işlenip değerlendiriliyor” dedi.
12.10.2022